* Δρ. Βασίλης Αναλυτής, Χημικός Μηχανικός ΕΜΠ,ΜΒΑ,ΜSc ,
Γενικός Διευθυντής ΦοΔΣΑ Ιονίων Νήσων
Στον σύγχρονο κόσμο η κατανάλωση καθίσταται πλέον μη βιώσιμη καθώς συνοδεύεται από υψηλές ανάγκες σε φυσικούς πόρους, οι οποίοι συχνά είναι σπάνιοι και πεπερασμένοι.
Η στροφή από το υφιστάμενο γραμμικό οικονομικό μοντέλο παραγωγής-κατανάλωσης-διάθεσης σε μια πιο κυκλική οικονομία είναι επιβεβλημένη. Μόνο έτσι μπορεί να μεγιστοποιηθεί η χρήση και να βελτιστοποιηθεί η αξιοποίηση των πόρων, των προϊόντων και του κεφαλαίου και να ελαχιστοποιηθεί η κατανάλωση και η σπατάλη των πόρων.
Διεθνώς έχει ξεκινήσει συζήτηση για την ανακύκλωση και το κατά πόσο οι στόχοι και οι φιλοδοξίες που έχουν τεθεί είναι εν τέλει ρεαλιστικοί..
Η έννοια της «κυκλικότητας» (circularity) έρχεται να αντικαταστήσει την έννοια του «τέλους ζωής» επιδιώκοντας τη χρήση των δευτερογενών υλικών και των αποβλήτων ως παραγωγικών πόρων και χρήσιμων υλικών, διαμορφώνοντας πλέον το οικονομικό μοντέλο πιο βιώσιμο και αειφόρο.
Πλέον η βαρύτητα δίνεται ολοένα και περισσότερο στην αποφυγή (Refuse), στη μείωση (Reduce) και στην επαναχρησιμοποίηση /Μεταπώληση (Resell/ Re-Use) -επιδιόρθωση (Repair) επισκευή / Αναβάθμιση (Refurbish).
Η στροφή προς το μοντέλο αυτό είναι θεμελιώδης για τη μείωση της περιβαλλοντικής ρύπανσης, την επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας και τη μείωση της κατανάλωσης των πόρων. Ωστόσο, απαιτείται αλλαγή συμπεριφοράς των πολιτών και πολυεπίπεδη διακυβέρνηση της μετάβασης. Σε αυτό το πλαίσιο, οι πόλεις και οι περιφέρειες καλούνται να διαδραματίσουν κεντρικό ρόλο για την επίτευξη αυτού του στόχου.
Η διαχείριση των αποβλήτων ως υλικών/πόρων αποτελεί ίσως τον πιο πρόσφορο τομέα εφαρμογής της κυκλικότητας σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης. Για τη διαχείριση των αποβλήτων θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη το δυναμικό που εμπεριέχουν με την έννοια των υλικών και των πόρων που καταναλώθηκαν για την παραγωγή τους.
Η επαναχρησιμοποίηση δευτερογενών προϊόντων θα συνεισφέρει στην μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων που απορρέουν από την παραγωγή νέων αγαθών ενώ η ανάκτηση δευτερογενών υλικών μπορεί να συμβάλει στη μείωση της εξάρτησης, σε τοπικό, εθνικό αλλά και ευρωπαϊκό επίπεδο, από την εισαγωγή πρωτογενών πρώτων υλών. Η συμβολή της επαναχρησιμοποίησης επίσης περιλαμβάνει τον περιορισμό των αρνητικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων που σχετίζονται με την εξόρυξη και τη μεταφορά των υλικών αυτών.
Τα εργαλεία που κυρίως επιστρατεύονται σε αυτόν τον τομέα περιλαμβάνουν την αποφυγή παραγωγής αποβλήτων, τη μείωση της δημιουργίας τους, την ανακύκλωση υλικών/πόρων και την ανάκτηση. Στόχος είναι η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη απεξάρτηση από πόρους και η επαναπροώθηση υλικών σε τοπικό επίπεδο προσεγγίζοντας έτσι την επίτευξη της κυκλικότητας στην τοπική οικονομία.
Η τοπική αυτοδιοίκηση και οι λοιποί τοπικοί παράγοντες, μπορούν να διαδραματίσουν καίριο ρόλο προς την κατεύθυνση αυτή μέσω πρωτοβουλιών για την προετοιμασία, την επικοινωνία και την εφαρμογή στρατηγικών μείωσης των αποβλήτων, ενίσχυσης της χωριστής συλλογής και βελτίωσης της ανακύκλωσης. Δράσεις στις οποίες οι ΦοΔΣΑ θα μπορούσαν να διαδραματίσουν πρωταγωνιστικό ρόλο. Ενδεικτικά αναφέρονται η υιοθέτηση των Πράσινων Δημόσιων Προμηθειών και η δημιουργία πραγματικά Κυκλικών Πόλεων, που θα προωθούν την πρόληψη δημιουργίας αποβλήτων, την επαναχρησιμοποίηση, την ανακύκλωση, τη μηδενική ταφή, τη μείωση των αποβλήτων τροφίμων, την ορθολογική χρήση του νερού, τον οικολογικό σχεδιασμό, τη βιώσιμη παραγωγή και την υπεύθυνη κατανάλωση, τις πράσινες δημόσιες συμβάσεις, την εξοικονόμηση ενέργειας και την αστική κινητικότητα.
