«Με το παρόν σχέδιο νόμου διευρύνεται και επεκτείνεται η είσοδος ιδιωτών σε κρίσιμες λειτουργίες και αρμοδιότητες Δημοσίων υπηρεσιών».
Η φράση αυτή συμπυκνώνει την ουσία της κριτικής που, με αναλυτικές επισημάνσεις, άσκησε η ΠΟΕ-ΟΤΑ επί του Ν/Σ της Κυβέρνησης για τις Δημόσιες Συμβάσεις.
Ακολουθούν αποσπάσματα από τις παρατηρήσεις και διαφωνίες της, που θέτουν σημαντικά ζητήματα δημοσίου συμφέροντος, ακεραιότητας, έλλειψης διαφάνειας, αύξησης κινδύνου αθέμιτων συναλλαγών και εκβιαστικών πρακτικών, κίνδυνο υπερκοστολογήσεων, κλπ.
Ολόκληρο το Υπόμνημα της ΠΟΕ-ΟΤΑ, μπορείτε να το δείτε ΕΔΩ.
- Με το άρθρο 50 αντί να καταργηθούν για λόγους διαφάνειας και περιορισμού της διαπλοκής οι Απευθείας Αναθέσεις, και να διενεργούνται μόνο πρόχειροι και ανοικτοί Διαγωνισμοί η προσφυγή στη διαδικασία της Απευθείας Ανάθεσης για τις προμήθειες και τις υπηρεσίες, αυξάνεται το ποσό από τις 20.000 €. Η Απευθείας Ανάθεση διενεργείται από τις αρμόδιες για την ανάθεση της σύμβασης Υπηρεσίες της Αναθέτουσας Αρχής, χωρίς να απαιτείται γνωμοδότηση συλλογικού οργάνου.
Εάν διατηρηθεί η προσφυγή στην απευθείας ανάθεση, προτείνουμε να προηγείται γνωμοδότηση συλλογικού οργάνου και το κυριότερο να καταργηθεί η παρ.14 του ν.4071/2012, όπως αντικαταστάθηκε από το αρ.26 του ν.4585/2018 «Όμοιες ή ομοειδείς δαπάνες δύνανται να εγγραφούν σε ξεχωριστές πιστώσεις, κατά Ειδικό Φορέα και ΚΑΕ στον εγκεκριμένο προϋπολογισμό της Περιφέρειας ή του Δήμου ή της Δ.Ε.Υ.Α. και να εκτελεστούν αυτοτελώς, εφόσον αφορούν σε διαφορετικές περιφερειακές ή δημοτικές ενότητες, αντιστοίχως.».
Και προφανώς διαφωνούμε με την κατάργηση της διαδικασίας του πρόχειρου Διαγωνισμού από 1.9.2021, όπως προβλέπεται με το αρ.141 του Ν/Σ. Θα προτείναμε την μείωση των απαιτούμενων δικαιολογητικών για την υποβολή προσφορών στους πρόχειρους Διαγωνισμούς και οι Αναθέτουσες Αρχές να μπορούν να αναθέτουν συμβάσεις μόνο για λόγους κατεπείγοντος που δεν οφείλονται σε υπαιτιότητά τους με υποχρεωτικό προληπτικό έλεγχο από το Ελεγκτικό Συνέδριο.
- Στο αρ.57 απόλυτα ενδεικτική της φιλοσοφίας του Ν/Σ είναι η πρόβλεψη ότι: κάθε υποψήφιος Ανάδοχος υποχρεούται να δηλώνει με την προσφορά του τον ιδιωτικό Φορέα επίβλεψης στον οποίο θα ανατεθεί η επίβλεψη της εκτέλεσης της σύμβασης εφόσον αυτή κατακυρωθεί στον ίδιο τον οποίο θα αμείβει για τις υπηρεσίες του από τον π/υ αυτής. Είναι προφανή τα ζητήματα ακεραιότητας και σύγκρουσης συμφερόντων που δύναται να ανακύψουν στην περίπτωση που ο Φορέας επίβλεψης αμείβεται από την σύμβαση έργου, την εκτέλεση της οποίας επιβλέπει.
Δεδομένου του κομβικού ρόλου του επιβλέποντα στην εκτέλεση των Δημόσιων Συμβάσεων έργων, η διασφάλιση με κάθε τρόπο της ακεραιότητας της διαδικασίας είναι προφανές ότι μόνο από ένα Δημόσιο Υπάλληλο εξασφαλίζεται αφού ποινική ευθύνη Δημοσίου Υπαλλήλου δεν θα μπορούσε να αναζητηθεί από Φορέα επίβλεψης που λειτουργεί ως προστηθείς του Αναδόχου του έργου όπως ατυχώς προβλέπεται στην παρ.3.
Ειδικότερα στην παρ. 4 ορίζεται ρητώς ότι η Δ.Υ. εφόσον προσφύγει στις υπηρεσίες ιδιωτικού Φορέα επίβλεψης, απαγορεύεται να ορίσει επιβλέποντα από τους τεχνικούς Υπαλλήλους της. Η διάταξη αυτή σε συνδυασμό με τις λοιπές διατάξεις των παρ.5, 8 και 11 καταλείπουν ωστόσο αμφιβολία ακόμα και για τον έλεγχο και τη διοίκηση της σύμβασης έργου, που με βάση τον ορισμό της παρ., περ.4 εξακολουθούν να αποτελούν αρμοδιότητες της Δ.Υ., καθώς αν δεν ορισθούν υπό οποιαδήποτε ονομασία, Τεχνικοί Υπάλληλοι της Δ.Υ. αρμόδιοι για τον έλεγχο/διοίκηση της σύμβασης, δεν είναι κατανοητό πώς θα εφαρμοστεί η οποιαδήποτε αρμοδιότητα από τη Δ.Υ.
Στην παρ.5α αναφέρεται ότι η Δ.Υ. δικαιούται, να πραγματοποιεί, κατά την κρίση της και χωρίς να απαιτείται προηγούμενη γνωστοποίηση, επιτόπιους ελέγχους του έργου, με σκοπό να διαπιστώνει την εξέλιξη αυτού, τη νόμιμη άσκηση της επίβλεψης και τη συμμόρφωση του Αναδόχου με τη σύμβαση εκτέλεσης του έργου. Ως αναφέρθηκε και ανωτέρω, αν δεν δύναται να ορίσει η Δ.Υ. εποπτική ομάδα από τους Τεχνικούς Υπαλλήλους της για τον έλεγχο της σύμβασης έργου και των υπηρεσιών του ιδιωτικού Φορέα επίβλεψης, η ρύθμιση της παρ. 5α καθίσταται ανεφάρμοστη .
- Με το άρθρο 70 καταργείται η διαδικασία της από κοινού λήψης επιμετρητικών στοιχείων από τον ανάδοχο και την επίβλεψη, το σύστημα των επιμετρήσεων που μέχρι σήμερα είναι ελεγκτικό, μεταβάλλεται πλέον σε δηλωτικό, αφού υποβάλλονται στην επίβλεψη μόνο με δήλωση αληθείας του Αναδόχου. Επιπρόσθετα οι επιμετρήσεις θα είναι δειγματοληπτικές και θα ελέγχονται υποχρεωτικά από την Αναθέτουσα Υπηρεσία σε ποσοστό 20%. Καταργούνται οι επιτροπές παραλαβής αφανών εργασιών. Οι αφανείς εργασίες θα ελέγχονται μόνο απ' τον επιβλέποντα με αποτέλεσμα την έλλειψη διαφάνειας.
Όλες οι ανωτέρω αλλαγές θα έχουν ως αποτέλεσμα τον μη έγκαιρο και ορθό έλεγχο των επιμετρητικών και ποσοτικών στοιχείων και ο κίνδυνος πλημμελούς ελέγχου σε όφελος του Αναδόχου και εις βάρος του έργου και του δημόσιου συμφέροντος είναι προφανής.
Περαιτέρω, το άρθρο αυτό θα πρέπει να συσχετισθεί με τις λοιπές προτεινόμενες τροποποιήσεις στην πιστοποίηση λογαριασμών, στην παραλαβή των υλικών και στην παραλαβή της σύμβασης κ.λπ. και να εκτιμηθεί εν τέλει υπό το πρίσμα της συνολικής τροποποίησης του συστήματος της εκτέλεσης των συμβάσεων έργου, που στόχευση φαίνεται να έχει την κατάργηση επιμέρους σταδίων ελέγχων της εκτέλεσης της σύμβασης και τη μετάθεσή τους στο τελικό στάδιο παραλαβής της.
Αποτέλεσμα αυτών εκτιμάται ότι θα είναι η εκκρεμότητα των λογαριασμών μέχρι την τελική επιμέτρηση, η διακινδύνευση της ακεραιότητας των σχέσεων Αναδόχου - Αναθέτουσας Αρχής (αύξηση κινδύνου αθέμιτων συναλλαγών / εκβιαστικών πρακτικών), αύξηση της επισφάλειας για την παραλαβή έργων όπως σχεδιάστηκαν και τη διασφάλιση των δημόσιων πιστώσεων στην περίπτωση υψηλού ύψους τελικού αρνητικού λογαριασμού. Η προτεινόμενη αναμόρφωση ελέγχεται ως προς την τήρηση των αρχών της προστασίας του δημόσιου συμφέροντος και των δημοσίων οικονομικών.
Με το άρθρο 84 ένα Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου, μη «κερδοσκοπικού χαρακτήρα», αναλαμβάνει την ανάπτυξη, την διαρκή ενημέρωση και υποστήριξη του Ενιαίου Συστήματος Τεχνικών Προδιαγραφών και Τιμολόγησης Τεχνικών Δημοσίων Έργων. Το συγκεκριμένο αντικείμενο θα πρέπει να είναι αποκλειστικής αρμοδιότητας των Δημόσιων Υπηρεσιών του Υπουργείου Υποδομών, ώστε να διασφαλίζεται το δημόσιο συμφέρον. Σε αντίθετη περίπτωση, εργολάβοι και ιδιώτες μελετητές θα καθορίζουν τις τιμές υλικών και εργασιών καθώς και τις προδιαγραφές των έργων, με κίνδυνο την υπερκοστολόγηση έργων και την έγκριση πιθανών ελλιπών τεχνικών προδιαγραφών κατασκευής.