Βασικός διαχειριστής του Δημόσιου χρήματος είναι οι Δήμοι και οι Περιφέρειες. Σημασία δεν έχουν τόσο τα ποσά που διαχειρίζονται... όσο η ιδιαιτερότητα που έχουν. Τα χρήματα που διαχειρίζονται οι ΟΤΑ φέρουν την υπογραφή του Δημάρχου, του Αντιδημάρχου, του Περιφερειάρχη και ούτω καθεξής.
Άρα και μέσω της διαύγειας, ο πολίτης ξέρει ποιος υπογράφει, αλλά και να μην ξέρει έχει πάντα ένα όνομα για να τα «ρίξει» και να κατηγορήσει, πολλές φορές και αόριστα. Άλλωστε σε κάθε προεκλογική περίοδο στην Αυτοδιοίκηση ακούς «έφαγε, έφαγαν, αλλαγή, διαφάνεια κλπ».
Η λογική όμως της Αυτοδιοίκησης του Α Βαθμού –κυρίως- είναι να προσελκύσει τους δημότες και τους πολίτες των τοπικών κοινωνιών ώστε να συμμετέχουν στη διοίκηση των Δήμων. Εκεί όπου κάποιος θα ψηφίσει με κριτήρια όχι μόνο πολιτικά , αλλά το φίλο τον συγγενή και λιγότερο αυτόν με το βιογραφικό που θα του επιτρέψει αν εκλεγεί να διοικήσει.
Στην επαρχία κυρίως τα «σόγια» παίζουν μεγάλο ρόλο για την εκλογή ενός δημοτικού συμβούλου.
Τι είναι αυτό όμως που άλλαξε τον τρόπο διοίκησης των Δήμων;
Η απλή αναλογική που εφάρμοσε η Κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ είναι το ένα. Οραματική η προσέγγιση σε σχέση με τα δεδομένα και την κουλτούρα της Χώρας; Έτσι είναι;
Υπάρχει όμως και η άλλη ανάγνωση:
- Δεν ήταν οραματική μεταρρύθμιση ο Κλεισθένης, συνειδητά και ανοιχτά η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ θέλησε να προκαλέσει αυτό που προκάλεσε, το μπάχαλο, τις συναλλαγές κάτω από το τραπέζι κλπ κλπ. Από πριν ήταν σαφές και γνωστό. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θέσπισε την απλή αναλογική και είναι ιστορικά κρίμα να μείνει έτσι. Αυτό που κατάλαβε η κοινή γνώμη ως δήθεν απλή αναλογική, αφορούσε μόνο το ένα όργανο το Δημοτικό Συμβούλιο. Όλα τα υπόλοιπα είχαν το καθένα δικό τους διαφορετικό εκλογικό σύστημα συγκρότησης και εκλογής, πχ ο Δήμαρχος άκρως πλειοψηφικά .
Αν δεχθούμε αυτό τότε δε χρειάζεται να πάμε παρακάτω στην έλλειψη Κυβερνησιμότητας κλπ των Δήμων, που ακολουθούσε ως κριτική. Η κουλτούρα μας πρέπει να εμβολιαστεί, επίκαιρη λέξη, ώστε να απαντηθεί επιτέλους στην πράξη το ερώτημα τι Αυτοδιοίκηση θέλουμε.
Ποιο ήταν το λάθος του ΣΥΡΙΖΑ; Ιδεολογικά είναι κάτι που υποστήριξε, η απλή αναλογική. Όμως η μη θωράκιση του εγχειρήματος με την αυτονομία που αξίζει στην Αυτοδιοίκηση ανατράπηκε, καθώς έγινε εργαλείο για να μεταφερθεί η δυσαρέσκεια των πολιτών.
Η ταυτόχρονη διενέργεια των αυτοδιοικητικών εκλογών με τις ευρωεκλογές και ενόψει των Εθνικών εκλογών ήταν το βούτυρο στο ψωμί της ΝΔ. Έφτιαξαν ένα κοκτέιλ όπου από τη μία ο αδύναμος αυτοδιοικητικά ΣΥΡΙΖΑ δεν κατάφερε να αντιστοιχήσει τα ποσοστά του κόμματος με τους υποψήφιους που υποστήριζε. Υπήρχαν Δήμοι που ο υποψήφιος ο τοπικός μπορεί να έπαιρνε στην κάλπη των Αυτοδιοικητικών 6% και στην κάλπη των ευρωεκλογών 22% . Το θέμα όμως είναι ότι τα τοπικά στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ έδιναν μεγαλύτερο βάρος στις τοπικές εκλογές, γιατί είχαν και προσωπικό ενδιαφέρον, γεγονός που τους κούρασε ενόψει και των Εθνικών εκλογών, ένα μήνα αργότερα.
Στον αντίποδα στη ΝΔ η προσμονή της εξουσίας ένωσε τα τοπικά στελέχη της και επίσης με προσωπική ενασχόληση, σύμφωνα με πληροφορίες και του Κυριάκου Μητσοτάκη ακόμη μεγιστοποιήθηκαν τα οφέλη του τότε κόμματος της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης. Κομματικοποίησε τις Αυτοδιοικητικές εκλογές, υποσχέθηκε την Κυβερνησιμότητα των Δήμων με την κατάργηση της απλής αναλογικής και πέτυχε τα αποτελέσματα, που καταγράφηκαν άλλωστε.
Χαμένος μεγάλος; Η απλή αναλογική και οι Δήμοι που εξέλεξαν νέες διοικήσεις.
Η ημερομηνία λήξης των συμπράξεων
Η παρέμβαση της ΝΔ με τις συμπράξεις των Δημοτικών παρατάξεων είναι το δεύτερο όπου επηρέασε τον τρόπο διοίκησης των Δήμων. Τα εκλογικά αποτελέσματα δεν έδιναν τα περιθώρια να διοικηθούν οι Δήμοι καθώς εξελέγησαν διοικήσεις σε όσους πήγαν στο δεύτερο γύρο, όπου ο Δήμαρχος που εκλεγόταν δεν μπορούσε να διοικήσει μόνος του άρα έπρεπε να συνεργαστεί. Η Κυβέρνηση, νομοθετώντας, ενθάρρυνε τις συμπράξεις παρατάξεων και ενίσχυσε το Δημαρχοκεντρικό μοντέλο, κάτι που πιθανά θα αναγκαζόταν να κάνει και ο ΣΥΡΙΖΑ έχοντας το δίλημμα της μη διοίκησης αρκετών Δήμων. Τι κατάφεραν όμως;; Σε Κεντρικό επίπεδο αλλεπάλληλες νομοθετικές παρεμβάσεις και διορθώσεις προκειμένου να λειτουργήσουν οι Δήμοι και οι Περιφέρειες.
Σε τοπικό επίπεδο όμως τα πράγματα εξελίσσονται διαφορετικά. Οι συμπράξεις οι οποίες προέκυψαν για να επικυρωθούν έπρεπε να έχουν και αποτύπωμα με τη συνδιοίκηση του Δήμου, άρα τη δημιουργία μεικτών διοικήσεων όπου ο συμπράττων ανάλογα με τη συμφωνία διοριζόταν αντιδήμαρχος, Πρόεδρος σε νομικό πρόσωπο, αντιπεριφερειάρχης κλπ.
Αυτές όμως οι πρακτικές δημιούργησαν στρεβλώσεις και προκάλεσαν σύγχυση.
Σε τοπικό επίπεδο, μία δημοτική παράταξη που συνέπραξε με τον Δήμαρχο άρα πλέον δεν υπάρχει ως ξεχωριστή δημοτική παράταξη, συνεχίζει όμως να ισχυρίζεται ότι είναι ανεξάρτητη δημοτική παράταξη, προφανώς για να μη χάσουν την εκλογική τους βάση η οποία στις περισσότερες περιπτώσεις δε ρωτήθηκε.
Οι συνεργασίες που προέκυψαν, άφησαν οσμές συναλλαγής πολιτικής, καθώς παρατάξεις με αντίθετες ιδεολογικές τοποθετήσεις, τόσο σε Δήμους αλλά ακόμη και σε Περιφέρειες συνεργάστηκαν θολώνοντας το τοπίο, κυρίως όταν υπήρχε δοσμένη κομματική στήριξη ,η ακόμη σε μικρότερους Δήμους όπου οι επικεφαλής ήταν γνωστό που ανήκουν πολιτικά.
Οι παραπάνω περιπτώσεις υπάρχουν και καταγεγραμμένες και γνωστές και η εξέλιξή τους διαφέρει κατά περίπτωση.
Ποιο είναι το μέλλον των συμπράξεων; Η απάντηση από την Κυβέρνηση δίνεται με την επιστροφή στον προηγούμενο τρόπο διοίκησης όπου ο νικητής συνδυασμός των Δημοτικών εκλογών παίρνει και την πλειοψηφία των Συμβούλων. Η τύχη για τις αντιπολιτεύσεις που συμπράξανε θα είναι σε μεγάλο ποσοστό η συνένωση με την διοικούσα παράταξη και όποιος μπορέσει θα επιβιώσει. Ήδη υπάρχουν Δήμοι, όπου οι συμπράττοντες γίνονται στόχος προκειμένου ή να εξοβελιστούν ή να αποδυναμωθούν γιατί η εκλογική πίτα θα μοιραστεί με διαφορετικό τρόπο.
Σε κάποιους Δήμους δε υπάρχει και ανοιχτός πόλεμος των δυνάμεων που στήριξαν μία δημοτική παράταξη που κέρδισε τις εκλογές με βασικό στόχο όσους κατέχουν διοικητική θέση βάση συμφωνίας και λόγω της σύμπραξης. Σε αυτό θα αναφερθούμε και στο μέλλον ξεχωριστά.
Σε αυτό όμως πως θα αντιδράσουν τα κόμματα;;
Για τη μεν ΝΔ η διατήρηση και η αύξηση των δυνάμεών της είναι ο στόχος, οποίος όμως θα εξαρτηθεί και από την Κυβερνητική ή όχι φθορά.
Για τον ΣΥΡΙΖΑ ο δρόμος φαίνεται να είναι η κοινή στράτευση με τις δυνάμεις της κεντροαριστεράς με το βλέμμα του στους Δήμους όπου έχουν εκλεγεί Δήμαρχοι από το χώρο του ΚΙΝΑΛ ,το οποίο διαθέτει ισχυρές δυνάμεις στην Αυτοδιοίκηση. Το παζλ που πρέπει να λύσει ο ΣΥΡΙΖΑ είναι η συνεργασία του πολιτικού του δυναμικού σε τοπικό επίπεδο με τα αντίστοιχα στελέχη που προέρχονται από το χώρο της Κεντροαριστεράς και με τα οποία υπάρχει σε πολλές περιπτώσεις η αντιπαλότητα της Κεντρικής πολιτικής σκηνής των φορέων από τον οποίο προέρχονται. Επίσης και εδώ το άγχος της εκλογής θα παίξει καθοριστικό ρόλο. Ένα άλλο πρόβλημα σε αυτό το σενάριο είναι επίσης η διαμάχη των Κεντρικών πολιτικών στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ, βουλευτών και πρώην υπουργών, όπου προκειμένου να ελέγχουν και να διευρύνουν τις σφαίρες επιρροής τους θα δυναμιτίζουν τη συνοχή της προσπάθειας και άρα το τελικό αποτέλεσμα. Σ’ αυτό μεγάλο ρόλο βέβαια θα παίξει και η συγκυρία της εποχής.
Για το Κίνημα Αλλαγής που αποτελεί τη δεύτερη δύναμη στην Αυτοδιοίκηση το στοίχημα της διατήρησης των δυνάμεων συνδέεται με την παραδοσιακή σχέση που έχει με το χώρο, διαθέτει στελέχη που διαχρονικά επιβραβεύονται από τους πολίτες ,καθώς είναι αυτοί που τα τελευταία χρόνια έχουν στηρίξει στην πράξη τις αλλαγές που έχουν συντελεστεί στην Αυτοδιοίκηση. Αυτό είναι και το συγκριτικό πλεονέκτημα σε σχέση με τη ΝΔ και τον ΣΥΡΙΖΑ κάτι που εκλογικά έχει καταγραφεί.
Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον θα παρακολουθούμε την πορεία της Αυτοδιοίκησης το 2021.
Μετά τον εμβολιασμό των πολιτών και την επιστροφή στην κανονικότητα τα θέματα της οικονομίας θα μπούνε στην πρώτη γραμμή. Η Αυτοδιοίκηση έχει συνεισφέρει ως μέρος της λύσης στην οικονομική κρίση της περασμένης δεκαετίας.
Είναι όμως εξαρτημένη από τις υπουργικές αποφάσεις των εκάστοτε Κυβερνήσεων. Το πλέγμα Κοινωνικής προστασίας οι Δήμοι και οι Περιφέρειες ξέρουν να το υποστηρίζουν. Πάντα όμως οι αρμοδιότητες πρέπει να συνοδεύονται από τους αντίστοιχους πόρους .
Αυτό το τελευταίο πρέπει να το υποστηρίξουν τόσο η ΚΕΔΕ όσο και η ΕΝΠΕ και να διεκδικούν για τους Δήμους, τις Περιφέρειες, τους εργαζόμενούς τους αλλά με βλέμμα τους πολίτες που τους αναγνωρίζουν ως τους εγγύτερους σε αυτούς εκπροσώπους του Κράτους και της Πολιτείας. Ειδικά για τη σημερινή συγκυρία η ΚΕΔΕ και η ΕΝΠΕ έχει διοικήσεις που πρόσκεινται στο χώρο της Νέας Δημοκρατίας και θα πρέπει να υπερασπιστεί το συνδικαλιστικό της ρόλο- χαρακτήρα.